2.22) meslek ve sanat yapanlar
Bu ekler“-or” veya “-kar” son ekidir. İki ekin de fonksiyonu birdir isteyen istediğini kullanabilir
Nomuli | Türkçe |
Sali | Satmak |
Saloro/Salkaro | satıcı |
2.22.1) sanat ve meslek yapma ölçüleri
Bu ölçüler bir kelimenin sanat ve meslek halini belirtir. Türkçedeki –cılık son eki gibi. Yani nomulideki muadili olarak “-oreso” son ekinden bahsediyoruz. Yani bu ölçüler –oreso son ekiyle aynı vazifeyi görüyor. Bu ölçüler nimalet(kökte en az 3 sessiz harf)ve nimet(kökte en az 2 sessiz harf)ölçüleridir. Misallere geçiyorum;
Kelime | Ölçülü hal |
Pinji=boyamak | Pinajeto=boyacılık |
Eledri=ülke yönetmek | Elidareto=siyasetçilik |
Edri=yönetmek | Edireto=idarecilik |
Sali=satmak | Sileto=ticaret |
Peduho=ayakkabı | Pidaheto=ayakkabıcılık |
not: bu ölçüler –cılık yapmak içindir. Yani ayakkabıcı derken peduhoro denir yine. Pidahetoro denmez. Çünkü pidahetoro ayakkabıcılıkçı manasına gelir ve böyle bir şey yoktur. Fakat peduhoreso=pidaheto diyebiliriz mümkündür.
2.22.2) bir şey ile ilgilenme ölçüsü
bir şey ile ilgilenme ölçüsü meslek yapmayla karıştırılmamalıdır bu genel manada ilgidir. Yani misal bir hobi ile ilgilenme, çocuk ile ilgilenme, bir şeye göz kulak olma manalarını ihtiva eder. Sonuçta ayakkabıcı da ayakkabıyla ilgilenir göz kulak olur ama meslek babında onu yapar. Fakat biz burada genel bir ölçü anlatıyoruz. Bu ölçü “munemmil”, “munemmih” ve “munnih” ölçüsüdür. Şimdi misallere geçelim daha iyi anlaşılması için.
Evvela munemmil ölçüsüyle;
Ölçüsüz | ölçülü |
Jeldo (çocuk) | Mujellido (çocukla ilgilenen) |
Turabo (toprak) | Muterribo (toprakla ilgilenen) |
Fravo (ateş) | Muferrivo (ateşle ilgilenen) |
Fişeto (balıkçılık) | Mufeşşito (balıkçılıkla ilgilenen)* |
Sasto (toplum) | Musessito (toplumla ilgilenen) |
*fişeto zaten “nimet” ölçüsüyle yapılmış bir kelimedir ve fişoreso’nun eş manalısıdır. Mufeşşito ile ölçünün üstüne ölçü binmiştir.
munemmih ölçüsünü tanıyalım;
Ölçüsüz | Ölçülü |
Mezo (masa) | Mumezziho (masayla ilgilenen) |
fudo (yemek) | mufeddiho (yemekle ilgilenen) |
asha (soğuk) | muassiho (soğukla ilgilenen) |
Mi (ben) | Mumeîho (benimle ilgilenen) |
şio (devir) | muşeiîho (devirle ilgilenen) |
munnih ölçüsünü görelim;
Ölçüsüz | Ölçülü |
Akvo (su) | Makkivo (suyla ilgilenen) |
Elo (ülke) | Muelliho (ülkeyle ilgilenen) |
Nuo (beyin) | Munniho (beyinle ilgilenen) |
Keo (ırmak) | Mukkiho (ırmakla ilgilenen) |
Amo (sevgi) | muammiho (sevgiyle ilgilenen) |